Avunya Mantısı Aeneas Mantısı olursa
İçinde fırınlanmış yufka eriştesi var, tavuk eti ve tavuk suyu var, nohut, yoğurt, sarımsak, kırmızıbiber, zeytinyağı ve tereyağı da var. Bu malzemeler Avunya Mantısı’nı işaret ediyor değil mi?
İDA - Kazdağları'nda bulunan Avunya (Agonia) bölgesi, antik dönemlerde avlanma alanıymış, ayı, geyik, domuz, karaca, keçi çokmuş vaktiyle. Peki, bunca av eti bolken Avunya mantısı niçin hep tavuk etiyle yapılır? Tamam, bazen de sülün, keklik, ördekle filan da yapılırmış. Peki niye hep kanatlı eti? Ay, kanatlılar da pek tehlikeli bu aralar. Yürüyen tavuk zıplayıp hoplayan tavuk derdindeyiz topluca! Başka derdimiz olmadığı için çok şükür.
Diyeceksiniz ki bu mantının geçmişi öyle çok eskilere dayanmıyor. Sanmıyorum. Bence dayanıyor! Hamurun etlerin suyunda pişirilmesi taa Antik Yunan, Roma’dan ve Persler'den beri biliniyordu. Ha, yoğurt sonradan icat olunca mertlik bozulmuş tabi, o ayrı. Her şeyi yoğurtlamaya meraklı Orta Asya’dan göçen atalarımız eminim Avunya mantısının da icabına bakmakta fazla gecikmediler öyle görünüyor!
Mantıyı biberleyip yağlamak zaten hep var. Eh bunca gelenekselleşmiş mantı ritüeline bir katkı da benden olsun; top köfteli Avunya mantısı. Adı pek uzun oldu. Kısaca Aeneas Mantısı desek diyorum. Bu yıl Aeneas’ın yılı olacak gibi görünüyor. Troya’dan kaçarken karınlarını doyurmak için avlanarak indiler ya Antandros kıyılarına…
Hep odun ateşinde et pişirmekten içleri kurudu tabi! Bir de kaçma halindeler, durup sulu yemek yapıp yiyecek zaman yok. Rahata erince gönüllerince pişirdiler darılarını, nohutlarını, sülün suyuna kesme hamurlarını… Tavuktan ziyade sülün ve tavus kuşu pek revaçtaymış! Ama alıştılar yolda tabi, büyük baş hayvan etine geyik, domuz, keçi filan ne çıkarsa önlerine…
Bir küçük noktayı daha var aklımda kalacağına yazmış olayım; Antik çağlarda özellikle Antik Roma'da büyük baş av etleri ile kanatlı kuşlar tavuk, sülün ve keklikler aynı yemek içinde pişebiliyormuş. Örneğin; bıldırcınlar ile keçi eti aynı tencereye pekala girebiliyor. Hatta, tavuk, kaz gibi kanatlılarla deniz balıkları da aynı yemekte kullanılıyormuş. Hani şu meşhur garum sos var ya, garumu et balık, kanatlı akla gelen her yemekte kullanıyorlarmış! Durum böyle olunca, tavuklu Avunya mantısının üzerine kızarmış top köfteler koymak abes olmasa gerek!
Haydi yuvarlayın köfteleri Avunya'nın üzerine...
Evet, evet Aeneas olsun bu mantının adı!
İDA - Kazdağları'nda bulunan Avunya (Agonia) bölgesi, antik dönemlerde avlanma alanıymış, ayı, geyik, domuz, karaca, keçi çokmuş vaktiyle. Peki, bunca av eti bolken Avunya mantısı niçin hep tavuk etiyle yapılır? Tamam, bazen de sülün, keklik, ördekle filan da yapılırmış. Peki niye hep kanatlı eti? Ay, kanatlılar da pek tehlikeli bu aralar. Yürüyen tavuk zıplayıp hoplayan tavuk derdindeyiz topluca! Başka derdimiz olmadığı için çok şükür.
Diyeceksiniz ki bu mantının geçmişi öyle çok eskilere dayanmıyor. Sanmıyorum. Bence dayanıyor! Hamurun etlerin suyunda pişirilmesi taa Antik Yunan, Roma’dan ve Persler'den beri biliniyordu. Ha, yoğurt sonradan icat olunca mertlik bozulmuş tabi, o ayrı. Her şeyi yoğurtlamaya meraklı Orta Asya’dan göçen atalarımız eminim Avunya mantısının da icabına bakmakta fazla gecikmediler öyle görünüyor!
Mantıyı biberleyip yağlamak zaten hep var. Eh bunca gelenekselleşmiş mantı ritüeline bir katkı da benden olsun; top köfteli Avunya mantısı. Adı pek uzun oldu. Kısaca Aeneas Mantısı desek diyorum. Bu yıl Aeneas’ın yılı olacak gibi görünüyor. Troya’dan kaçarken karınlarını doyurmak için avlanarak indiler ya Antandros kıyılarına…
Hep odun ateşinde et pişirmekten içleri kurudu tabi! Bir de kaçma halindeler, durup sulu yemek yapıp yiyecek zaman yok. Rahata erince gönüllerince pişirdiler darılarını, nohutlarını, sülün suyuna kesme hamurlarını… Tavuktan ziyade sülün ve tavus kuşu pek revaçtaymış! Ama alıştılar yolda tabi, büyük baş hayvan etine geyik, domuz, keçi filan ne çıkarsa önlerine…
Bir küçük noktayı daha var aklımda kalacağına yazmış olayım; Antik çağlarda özellikle Antik Roma'da büyük baş av etleri ile kanatlı kuşlar tavuk, sülün ve keklikler aynı yemek içinde pişebiliyormuş. Örneğin; bıldırcınlar ile keçi eti aynı tencereye pekala girebiliyor. Hatta, tavuk, kaz gibi kanatlılarla deniz balıkları da aynı yemekte kullanılıyormuş. Hani şu meşhur garum sos var ya, garumu et balık, kanatlı akla gelen her yemekte kullanıyorlarmış! Durum böyle olunca, tavuklu Avunya mantısının üzerine kızarmış top köfteler koymak abes olmasa gerek!
Haydi yuvarlayın köfteleri Avunya'nın üzerine...
Evet, evet Aeneas olsun bu mantının adı!
Aşçı Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGİN
